به احتمال زیاد تا به حال کودک خود یا دیگر کودکان را دیدهاید که با مشاهده افراد غریبه فرار میکند یا پشت سر یک فرد آشنا قایم میشوند؟ اما آیا این کار طبیعی است و علت آن چیست؟
علت این واکنش ترس کودک از غریبه است که در کودکان شایع است و علتهای متفاوتی میتواند داشته باشد. در ادامه پیرامون تعریف و نشانههای دقیق آن، راهکارهای مدیریت آن به طور کامل و دقیق صحبت کردیم. پس تا انتها همراه ما باشید.
اضطراب غریبه یا ترس از غریبهها چیست و چه نشانههایی دارد؟
ترس از غریبهها در اوایل کودکی است. این اضطراب بسیار رایج است. اضطراب غریبه زمانی اتفاق میافتد که کودک شما دلبستگی سالمی به افراد آشنا مانند شما پیدا میکند و ممکن است با گریه یا بیقراری، سکوت زیاد، نگاه ترسناک یا پنهان شدن به غریبهها واکنش نشان دهند.
ترس از غریبهها معمولاً از ۵-۶ ماهگی شروع میشود و در ۷-۱۲ ماهگی شدیدتر میشود. اضطراب غریبه میتواند چند ماه یا خیلی بیشتر طول بکشد. اغلب بین ۱۸ ماهگی تا ۲ سالگی کاهش مییابد، اما بسته به خلق و خوی کودک و اتفاقاتی که در زندگی او میافتد، میتواند بیشتر طول بکشد.
به عنوان مثال، یک نوزاد ۱۰ ماهه که از ۶ ماهگی به مهدکودک میرود، ممکن است در صورت وجود یک مراقب جدید در مرکز، ناراحت شود. آنها ممکن است گریه کنند، سر خود را در گردن والدین خود فرو کنند یا وقتی مراقب سعی میکند او را از والدینش جدا کند، جیغ بزنند.
چرا کودکان از غریبهها میترسند؟
درک ریشه ترس کودک از غریبه اولین قدم برای مدیریت مؤثر آن است. اگرچه در ابتدا ممکن است نگرانکننده به نظر برسد، اما ترس از غریبهها در واقع کاملاً طبیعی است و به دلایل مختلفی رخ میدهد:
قرارگیری در نقطه عطف رشد
ترس کودک از غریبه زمانی است که آنها شروع به درک این میکنند که افرادی جدا از والدین و مراقبان خود هستند. آنها ممکن است در اطراف افراد ناآشنا محتاطتر شوند، زیرا شروع به درک مفهوم غریبهها میکنند و ممکن است در مورد افرادی که جزئی از محیط معمول آنها نیستند، احساس عدم اطمینان کنند.
دلبستگی به افراد آشنا
در این مرحله، کودکان دلبستگیهای قوی به والدین و مراقبان اصلی خود ایجاد میکنند. آنها از چهرههای آشنا به دنبال راحتی و امنیت هستند و وقتی با فرد جدیدی روبرو میشوند، ممکن است احساس تهدید کنند یا در مورد اینکه آیا این فرد میتواند همان امنیت را فراهم کند یا خیر، مطمئن نباشند. این امر به ویژه در موقعیتهایی صادق است که فرد جدید ناآشنا است یا با روال معمول مطابقت ندارد.
ترس از ناشناختهها
همزمان با گسترش دنیای کودک شما، او شروع به مواجهه با تجربیات، محیطها و افراد جدید میکند. ترس از ناشناختهها بخشی طبیعی از رشد است. اگر کودک شما مطمئن نباشد که فرد جدید کیست یا چه انتظاری از او داشته باشد، ممکن است با ترس یا تردید واکنش نشان دهد. این امر به ویژه در صورتی که در یک محیط جدید باشد یا ظاهر یا اعمال فرد ناآشنا باشد، صادق است.
تجربیات منفی قبلی
گاهی اوقات، ترس کودک از غریبهها میتواند ناشی از یک تجربه منفی قبلی با یک غریبه باشد. به عنوان مثال، اگر کودکی با کسی که نمیشناخته تعامل ناراحتکننده یا ناخوشایندی داشته باشد، ممکن است غریبهها را با ناراحتی یا ترس مرتبط کند. کودکان همچنین ممکن است از افراد دیگر نشانههایی مانند واکنش مضطرب یا محتاطانه به افراد جدید را دریافت کنند که میتواند ترسهای خودشان را تقویت کند.
برای مدیریت ترس کودک از غریبه چه نکاتی را میتوان به کار بست؟
اگرچه طبیعی است که کودکان در مواجهه با چهرههای ناآشنا احساس اضطراب کنند، اما یکسری راهکار وجود دارد که میتوانید برای کمک به احساس راحتی بیشتر آنها استفاده کنید. این راهکارها با هدف ایجاد اعتماد به نفس در فرزند شما، آموزش نحوه برخورد با تجربیات جدید و کاهش ترس آنها به مرور زمان انجام میشود.
۱. الگوی آرامش و اطمینان خاطر او باشید
کودکان اغلب برای یافتن نشانههایی در مورد نحوه واکنش به موقعیتهای جدید به والدین خود نگاه میکنند. اگر در مواجهه با غریبهها مضطرب یا معذب به نظر برسید، احتمالاً فرزندتان این احساسات را دریافت کرده و آنها را تقلید میکند. مهم است که هنگام مواجهه با غریبهها، الگوی آرامش و اطمینان خاطر باشید.
اگر فرزند شما در مواجهه با فرد جدیدی عصبی است، با آرامش به او اطمینان دهید که اشکالی ندارد که احساس ناراحتی کند، اما شما آنجا هستید تا او را ایمن نگه دارید. میتوانید چیزهایی مانند این بگویید: « اشکالی ندارد که احساس خجالت کند، اما ما اینجا با هم هستیم» یا «این شخص دوست است و من اینجا کنار شما خواهم بود.»
۲. افراد جدید را به آرامی معرفی کنید
به جای اینکه فرزندتان را مجبور کنید فوراً با فرد جدید تعامل کند، به او فرصت دهید تا با سرعت خودش گرم شود. قبل از تعامل با غریبه، اجازه دهید فرزندتان از فاصلهای امن او را ببیند. اگر با فرد جدیدی ملاقات میکنید، با یک موقعیت کمفشار، مانند یک ملاقات کوتاه، شروع کنید و به تدریج میزان مواجهه را افزایش دهید تا به فرزندتان کمک کنید احساس راحتی کند.
به عنوان مثال، اگر به ملاقات یک دوست یا یکی از اعضای خانواده میروید، اجازه دهید فرزندتان چند دقیقه اول قبل از تشویق او به نزدیک شدن به فرد جدید، نزدیک شما بماند. بگذارید وقتی احساس آمادگی کرد، به سمت غریبه بیاید و هرگز او را مجبور به تعامل مستقیم نکنید.
۳. احساسات او را تأیید کنید
مهم است که احساسات فرزندتان را تصدیق کنید نه اینکه آنها را نادیده بگیرید. گفتن جملاتی مانند نترس یا «چیزی برای نگرانی وجود ندارد» به فرزندتان ممکن است باعث شود احساس کند که درک نشده است. در عوض، با گفتن چیزی مانند «میبینم که در کنار این شخص احساس خجالت میکنی، اشکالی ندارد که اینطور احساسی داری.»
احساسات او را تأیید کنید. اعتبار بخشیدن به احساسات کودکان به آنها نشان میدهد که محتاط بودن طبیعی است و به فرزندتان کمک میکند احساس کنند که شنیده میشوند. اطمینان خاطر دادن بدون رد کردن، به کودکان کمک میکند تا در حین پردازش ترس خود احساس امنیت کنند و به مدیریت ترس کودک از غریبه کمک زیادی میکند.
۴. گامهای کوچک را و تعامل را تشویق و تحسین کنید
وقتی فرزندتان برای غلبه بر ترس خود گام برمیدارد، مانند گفتن «سلام یا لبخند به فرد جدید، حتماً او را تحسین کنید. تحسین فرزند شما را تشویق میکند تا در آینده گامهای بیشتری بردارد. میتوانید بگویید: «من به تو افتخار میکنم که به خاله سلام کردی! تو خیلی شجاعی!»
حتی اگر آنها فقط میتوانند به طور خلاصه تعامل داشته باشند، تلاشهایشان را جشن بگیرید. تشویق این پیروزیهای کوچک، اعتماد به نفس آنها را افزایش میدهد و به کودکان کمک میکند تا در موقعیتهای جدید احساس راحتی بیشتری کنند.
۵. آنها را از قبل با چهرههای جدید آشنا کنید
اگر میدانید که فرزندتان با فرد جدیدی – چه یکی از اعضای خانواده، همسایه یا یک مربی مهدکودک جدید – ملاقات خواهد کرد، از قبل او را آماده کنید. در مورد نام، ظاهر و موقعیت فرد صحبت کنید. حتی میتوانید در صورت امکان، عکس آن شخص را از قبل به فرزندتان نشان دهید.
برای مثال، اگر قرار است یک پرستار جدید از فرزندتان مراقبت کند، به او بگویید: «فردا، خانم سارا را ملاقات میکنی. او بسیار مهربان است و عاشق بازی کردن است! با هم خوش میگذرونی.» این کار به فرزندتان حس آشنایی با غریبهها را قبل از اینکه حتی آنها را ملاقات کند، میدهد.
۶. نگرش مثبت نسبت به غریبهها را حفظ کنید
ما به عنوان والدین جامائیکایی، اهمیت اجتماع و مهماننوازی را درک میکنیم. در زندگی روزمره خود، نگرش مثبتی نسبت به غریبهها داشته باشید. وقتی با افراد جدید ملاقات میکنید، دوستی، ادب و گشادهرویی را نشان دهید. کودکان با مشاهده والدین خود یاد میگیرند، بنابراین وقتی میبینند که شما با دیگران مهربانانه تعامل میکنید، احتمال بیشتری دارد که نگرش مشابهی نسبت به غریبهها اتخاذ کنند.
7. به آنها بگویید که چه انتظاری داشته باشند
ممکن است مفید باشد که به فرزندتان در مورد آنچه در پیش است، نکاتی را ارائه دهید.
به عنوان مثال، میتوانید بگویید:
- پسرعموی شما هم موهای قهوهای دارد؛
- در خانه جین، بوی گل رز میآید؛
- در مطب پزشک، از شما میخواهد که روی یک صندلی بلند بنشینید؛
8. ملاقات در مکانهای آشنا
هنگام ملاقات با افراد جدید، فرزند شما ممکن است در مکانهایی که با آنها آشنا است، احساس راحتی بیشتری کند. اگر کمی بزرگتر باشد، این مکان میتواند جایی مانند پارک یا رستوران مورد علاقهاش باشد.
9. اطمینان خاطر برای کودک ایجاد کنید
راههای زیادی مانند صحبت کردن با صدای آرام و استفاده از عبارات اطمینانبخش.برای نشان دادن امنیت به کودک و صحبت در مورد اضطراب وجود دارد. میتوانید چیزی شبیه به این را امتحان کنید: « عمو دم در است. بیا با هم چند نفس عمیق بکشیم، سپس بریم و سلام کنیم. اشکالی نداره که وقت بذاری و او را بشناسی. من هم گاهی اوقات در اطراف افراد جدید مضطرب میشم. به خاطر شجاعتت به تو خیلی افتخار میکنم.»
10. کودک و فرد غریبه را در یک سطح قرار دهید
اگر در خانه هستید، ممکن است مفید باشد که از افراد بخواهید روی زمین بنشینند تا همه هم قد فرزندتان باشند. میتوانید با هم نقاشی بکشید، با اسباببازی مورد علاقه فرزندتان بازی کنید، یا فقط مدتی بنشینید و صحبت کنید.
11. بازی موازی را امتحان کنید
اگر فرزندتان نمیخواهد تعامل داشته باشد، میتوانید بازی موازی را تشویق کنید. زیسکیند درمانگر خانواده میگوید: «هنگام این بازی یک کودک و غریبه در یک اتاق هستند اما فعالیتهای متفاوتی انجام میدهند.»
او توضیح میدهد: «ممکن است فرزند شما با آشپزخانه اسباببازی خود بازی کند و غریبه ممکن است روی زمین نزدیک همان اتاق رنگآمیزی کند تا اعتماد ایجاد کند. بازی موازی میتواند حس امنیت ایجاد کند.»
12. از یک درمانگر کمک بگیرید
اگر فرزند شما دچار پریشانی قابل توجهی است، ممکن است همکاری با یک درمانگر متخصص در رشد کودک برای شما مفید باشد. حتی میتوانید روشهای «سرگرمکنندهتر» مانند هنر درمانی یا بازی درمانی را نیز امتحان کنید. حتی اگر در موقعیتهای اجتماعی احساس اضطراب میکنید، سعی کنید رفتار مثبتی داشته باشید. فرزندتان از شما الگو میگیرد و در محیطهای جدید احساس راحتی بیشتری میکند. برای مشاوره با یک درمانگر، اپلیکیشن آغوش را نصب کنید و ثبت درخواست خود برای این موضوع را انجام دهید.
چگونه موقعیتهای خاص ترس کودک از غریبهها را میتوان مدیریت کرد؟
۱. ترس کودک از غریبه هنگام ملاقات با افراد جدید در رویدادهای اجتماعی
اگر در یک گردهمایی اجتماعی هستید، چه یک گردهمایی خانوادگی، چه یک مراسم کلیسا یا مهمانی کباب همسایه، ممکن است فرزندتان با چهرههای ناآشنا احاطه شده باشد. در این موقعیتها، مطمئن شوید که فرزندتان احساس امنیت میکند و یک بزرگسال آشنا برای نزدیک ماندن دارد. از قرار دادن تعداد زیادی از افراد به طور همزمان در کنار او خودداری کنید و به او فضای لازم برای گرم شدن را بدهید.
همچنین میتوانید از این فرصت برای توضیح اهمیت ادب و احترام هنگام ملاقات با افراد جدید، مانند گفتن سلام و لبخند زدن، استفاده کنید. با گذشت زمان، فرزندتان یاد میگیرد که ملاقات با افراد جدید همیشه نباید ترسناک باشد.
۲. ترس کودک از غریبه هنگام مراجعه به پزشک یا دندانپزشک
پزشکان و دندانپزشکان اغلب برای کودکان افراد ناآشنایی هستند و محیط میتواند ترسناک باشد. برای کاهش اضطراب فرزندتان، از قبل ملاقات را به روشی آرام و اطمینانبخش توضیح دهید. میتوانید بگویید: «دکتر قرار است قد شما را بررسی کند و مطمئن شود که سالم هستی. درد نداره و من در کنار تو خواهم بود.»
اگر فرزندتان در مورد عمل پزشکی عصبی است، با همراه داشتن یک اسباببازی یا پتوی مورد علاقهاش، به او آرامش بدهید تا خیالش راحت شود.
۳. ترس کودک از غریبه هنگام انتقال به مهدکودک یا مدرسه
انتقال به مهدکودک یا مدرسه میتواند دشوار باشد، به خصوص اگر فرزندتان با اضطراب جدایی مواجه باشد. برای آسانتر کردن این فرآیند، فرزندتان را از قبل برای این انتقال آماده کنید. در مورد آنچه انتظار میرود، فعالیتهای سرگرمکنندهای که انجام خواهد داد و دوستان جدیدی که ملاقات خواهد کرد، صحبت کنید. در روز اول، خداحافظیها را کوتاه اما محبتآمیز نگه دارید و به فرزندتان اطمینان دهید که در پایان روز برمیگردید.
اگر فرزندتان از معلم یا مراقب جدید میترسد، از قبل با هم به مهدکودک یا مدرسه بروید و اجازه دهید فرزندتان در یک محیط کمفشار با کارکنان ملاقات کند.
چگونه ترس کودک از غریبه را بهتر مدیریت کنید؟
ترس کودک از غریبه تا حدی طبیعی است و نشان میدهد که فرزندتان در حال درک تفاوت افراد آشنا از ناآشنا است. اما باید نکتههای و راهکارهای گفته شده را به کار بگیرید تا بتوانید این موضوع را مدیریت کنید و به کودک احساس راحتی بیشتری بدهید.
سوالات متداول
چگونه از کودک خود در برابر غریبهها محافظت کنیم؟
قوانین و مرزهای مشخصی در مورد تعامل با غریبهها تعیین کنید. به فرزندان خود بیاموزید که هرگز هدیه، ماشین یا دعوت از غریبهها را نپذیرند و اطلاعات شخصی خود را با کسی که نمیشناسند به اشتراک نگذارند.
چگونه به کودک کمک کنم تا ترس از غریبهها را کنترل کند؟
تکنیکهایی مانند تنفس عمیق، گفتگوی مثبت با خود و تجسم میتواند به مدیریت اضطراب کودک هنگام نزدیک شدن به غریبهها کمک کند.
چگونه اضطراب را در کودکان را میتوان درمان کرد؟
رفتاردرمانی برای اضطراب باعث میشود تا به تدریج ترس کودک از غریبه و اضطراب ناشی از آن درمان شود. در این نوع درمان به تدریج آنها را در معرض ترسهایشان قرار میدهد تا به کودکان کمک کنند، یاد بگیرند که اتفاقات بد رخ نمیدهند.
