مقابله با لجبازی کودکان؛ ۷ راهکار علمی برای والدین

گاهی کودک نمی‌تواند احساساتش را به‌درستی بیان کند؛ مثلاً وقتی ناراحت یا خشمگین است، به‌جای صحبت کردن، لجبازی می‌کند. گاهی هم رابطه‌ بین کودک و والدین صمیمی نیست؛ بنابراین فرزندتان از شما حرف‌شنوی ندارد. در چنین شرایطی، تنبیه و دعوا نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه باعث لجبازی بیشتر کودک می‌شود؛ بنابراین باید روش‌های قدیمی را فراموش و از راه‌کارهای علمی استفاده کنید. برای کنترل لجبازی کودک، باید یاد بگیرید چطور احساساتش را درک کنید و ارتباط قوی‌تری با او بسازید. در این مقاله، با استفاده از دیدگاه‌های متخصصان برتر روان‌شناسی کودک، روش‌های مقابله با لجبازی کودک را به شما آموزش می‌دهیم.

راه‌کارهای علمی مقابله با لجبازی کودک در یک نگاه

طبق تعریف انجمن روان‌پزشکی آمریکا (APA)، اختلال لجبازی مقابله‌ای (ODD) به حالتی گفته می‌شود که کودک مدام عصبانی می‌شود، با بزرگ‌ترها مخالفت و بحث می‌کند، قوانین را نادیده می‌گیرد یا رفتارهای انتقام‌جویانه دارد. این رفتارها معمولا بیشتر از ۶ ماه طول می‌کشند و هم در خانه و هم مهدکودک دیده می‌شود. در جدول زیر، مهم‌ترین روش‌های علمی مقابله با لجبازی کودک را به شما می‌گوییم:

در ادامه هر روش را به‌صورت‌کامل بررسی می‌کنیم تا با روشی علمی با لجبازی فرزند خود مقابله کنید.

مقابله با لجبازی کودک با روش PMT؛ تغییر رفتاری والدین

روش PMT یا آموزش مدیریت والدین یکی از اثبات‌شده‌ترین روش‌ها برای مقابله با لجبازی کودک (ODD) است. در این روش، به‌جای تمرکز بر خود کودک، والدین یاد می‌گیرند چگونه رفتارشان را تغییر دهند تا رفتار فرزندشان نیز به‌تدریج اصلاح شود.

براساس مطالعات منتشرشده در SAGE Journal تغییر رفتار والدین و نحوه واکنش آن‌ها، لجبازی کودک را کاهش می‌دهد. در واقع در این روش شما الگوی اصلی کودک خود هستید؛ براساس روش PMT، کودک لجباز به رفتارهای شما پاسخ می‌دهد، اگر شما درست رفتار کنید، او هم تغییر می‌کند. در ادامه، سه مهارت کلیدی از روش PMT را معرفی می‌کنیم.

برای مقابله با لجبازی کودک، رفتارهای خوب او را سریع تشویق کنید.

کودکانی که ODD (اختلال لجبازی) دارند، معمولاً برای جلب توجه، رفتار منفی نشان می‌دهند. اگر فقط به رفتارهای بد او توجه کنید، آن رفتار را ناخودآگاه تقویت می‌کنید. شما باید تمرکز خود را روی رفتارهای مثبت کودک بگذارید؛ بنابراین هر زمان رفتاری مثبتی دیدید (حتی کوچک) بلافاصله و واضح فرزند خود را تشویق کنید. مثلاً اگر کودک شما اسباب‌بازی‌هایش را با سایر بچه‌ها شریک نمی‌شود و لجبازی می‌کند، زمانی‌که با خواهرش بازی کرد، به او بگویید: «دیدم که با خواهرت بازی کردی، آفرین!» 

لجبازی کودک را با پیامدهای آرام مدیریت کنید.

تنبیه شدید، داد زدن یا تهدید، معمولاً باعث تشدید لجبازی کودک می‌شود. راه درست این است که قبل از هر موقعیت، قانونی ساده برای کودک خود وضع کنید. مثلاً بگویید: «اگه تا ساعت ۸ بخوابی، فردا می‌توانی یک ساعت برای بازی با پدرت به پارک بروی. اگر دیرتر بخوابی، نمی‌توانی به پارک بروی.» اگر فرزند شما قانون را رعایت نکرد، بدون بحث و عصبانیت، فقط قانون اجرا کنید. بگویید: «گفته بودم اگه دیر بخوابی، نمی‌توانی به پارک بروی.».

به کودک لجباز قدرت انتخاب بدهید، نه دستور مستقیم

بچه‌ها زمانی‌که فکر می‌کنند کنترلی روی شرایط ندارند، بیشتر مخالفت می‌کنند. معمولاً وقتی به‌جای این‌که به آن‌ها دستور بدهید، به آن‌ها حق انتخاب بدهید، احساس می‌کنند خودشان انتخاب کرده‌اند و کمتر لجبازی می‌کنند. مثلاً بپرسید: «می‌خوای اول مشقاتو بنویسی یا اول شام بخوری؟» یا «دوست داری خودت لباستو انتخاب کنی یا من انتخاب کنم؟» با این روش، هنوز کنترل در دست شماست، ولی کودک هم احساس قدرت می‌کند.

روش PCIT؛ تقویت رابطه والدین با فرزند برای کاهش لجبازی کودک

درمان تعاملی والدکودک یا PCIT توسط دکتر شیلا آیبرگ (Sheila Eyberg) طراحی شده است. در این روش لجبازی کودک از طریق تقویت رابطه والدین با او، کاهش پیدا می‌کند. تحقیقات دکتر شیلا آیبرگ نشان می‌دهند که وقتی رابطه‌ والدین و فرزند بهتر می‌شود، رفتارهای منفی و لجبازی کودک هم کاهش پیدا می‌کند. این روش دو بخش اصلی دارد:

• ایجاد ارتباط مثبت با بازی
• مدیریت قاطعانه و آرام رفتارهای لجبازانه کودک

درواقع کودکی که احساس کند از سوی شما درک می‌شود و توجه می‌گیرد، دیگر نیازی نمی‌بیند با لجبازی توجه شما را جلب کند، چون همین حالا هم حس می‌کند برایتان مهم است.

هر روز ۵ تا ۱۰ دقیقه فقط با هم بازی کنید. 

هر روز فقط ۵ تا ۱۰ دقیقه با کودک خود بازی کنید. همین زمان کوتاه، احساس امنیت، نزدیکی و مهم بودن را در او تقویت می‌کند. حتما اجازه بدهید خودش بازی را انتخاب کند. وسط بازی، هیچ ایرادی نگیرید و آموزش ندهید؛ فقط کودک خود را تحسین کنید و به او توجه نشان دهید. مثلاً بگویید: «چه رنگ قشنگی به لباست توی نقاشی زدی!»

مدیریت قاطعانه و آرام رفتارهای لجبازانه کودک

اگر کودک لج کرد، با او جروبحث نکنید و داد نزنید. اول صبر کنید تا آرام‌تر شود. بعد خیلی راحت و آرام بگویید: «پنج دقیقه دیگه وقت بازی تمومه، باید جمع کنیم.» اگه اسباب‌بازی‌هایش را جمع نکرد، بدون دعوا یا عصبانیت بگید: «گفته بودیم اگه خودت اسباب‌بازی‌هایت را جمع نکنی، نمیتونی تلویزیون ببینی.» یعنی اول قانون را آرام به کودک گوشزد کنید و اگر توجهی نکرد، همون چیزی که قبلاً گفتید را اجرا کنید. وقتی فرزند شما ببینید کاملا آرام و جدی هستید، کم‌کم لجبازی را کنار می‌گذارد.

روش The Incredible Years؛ ساختن عادت‌های خوب با تشویق و برنامه‌ریزی

روش The Incredible Years به‌معنای سال‌های شگفت‌انگیز کودکی توسط دکتر کارولین وبستر استراتن (Carolyn Webster Stratton) طراحی شده است و یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش لجبازی کودکان ۳ تا ۸ سال است.

براساس این روش، به‌جای تمرکز روی دعوا و تنبیه هنگام لجبازی کودک، روی ساختن عادت‌های خوب تمرکز کنید. در این روش شما والدین یاد می‌گیرید چطور با تشویق و برنامه‌ریزی قبلی، کاری کنید که کودک خودش بخواهد بهتر رفتار کند. در ادامه، دو اصل ساده از این روش را آورده‌ام که از همین امروز در خانه اجرا کنید.

کارهای خوب کودک را با روش درست تشویق کنید.

وقتی کودک بفهمد کار خوبش دیده می‌شود، بیشتر همان کار را تکرار می‌کند. پس به‌جای جمله‌های کلی مثل «آفرین پسر خوبی هستی»، رفتار خوبش را دقیق تشویق کنید و بگویید: «آفرین که اسباب‌بازی‌هاتو جمع کردی بدون اینکه من بگم.»
همچنین می‌توانید از برچسب‌های پاداش استفاده کنید؛ مثلاً هر روزی که قبل از ساعت ۹ شب خوابید، یک ستاره برای او در نظر بگیرید و روی دیوار یا دفتری خاص بچسبانید. وقتی ۵ ستاره گرفت، جایزه‌ای به او بدهید؛ مثلا خوراکی موردعلاقه‌اش را بخرید یا او را به پارک ببرید. در نتیجه کودک به‌مرور زمان متوجه می‌شود که برای گرفتن نتیجه خوب، نیازی به لجبازی ندارد و کارهای خوب او دیده می‌شوند.

برنامه‌ریزی قبلی برای موقعیت‌هایی که احتمال لجبازی کودک بیشتر می‌شود

قبل از موقعیت‌هایی که می‌دانید کودک شما احتمالا لجبازی می‌کند، با فرزند خود صحبت کنید و برنامه را واضح برایش توضیح دهید. مثلا قبل از رفتن به فروشگاه بگویید: «امروز با هم به خرید می‌رویم. اگر هنگام خرید آرام بودی، وقتی برگشتیم با هم نقاشی می‌کشیم.» با این کار کودک می‌داند برنامه چیست و کمتر با شما لجبازی می‌کند.

اگر کودک به حرف شما توجهی نکرد (مثلا هنگام خرید در فروشگاه، لجبازی کرد)، بدون عصبانیت و دعوا، فقط حرف خودتان را اجرا کنید (یعنی اجازه نقاشی کشیدن را به فرزندتان ندهید). به‌طورکلی زمانی‌که کودک برنامه‌ها پیش‌رو را از قبل بداند، احتمال لجبازی در او کمتر می‌شود؛ چون احساس می‌کند روی موقعیت کنترل بیشتری دارد.

روش Triple P برای کنترل لجبازی کودک؛ ایجاد محیطی آرام و قانون‌مند

روش Triple P (مخفف Positive Parenting Program) یکی از شناخته‌شده‌ترین راه‌کارهای بین‌المللی برای درمان اختلال لجبازی کودکان (ODD) است. این برنامه توسط دکتر متیو سندرز (Matthew Sanders)  در دانشگاه کوئینزلند استرالیا طراحی شده است و اکنون در بیش از ۲۵ کشور اجرا می‌شود.

این روش به والدین یاد می‌دهد که چطور با آرامش، برنامه‌ریزی و تشویق، رفتار کودک را بهتر کنند؛ نه با دعوا یا تنبیه. وقتی کودک دقیق بداند والدین از او چه انتظاری دارند، کمتر لجبازی می‌‌‌کند. در این روش شما والدین، فضای خانه را آرام‌تر می‌کنید تا جایی‌که کودک لجباز کم‌کم یاد بگیرد حرف‌شنوی داشته باشد و بهتر رفتار کند. در ادامه مهم‌ترین اصل روش Triple P را به شما می‌گوییم.

خانه‌ای قانون‌مند و منظم برای مقابله با لجبازی کودک

اگر محیط خانه شلوغ، بی‌نظم یا پر از تنش باشد، کودک لجبازتر می‌شود؛ اما اگر خانه آرام، منظم و قانون‌مند باشد، کودک احساس امنیت می‌کند و احتمال لجبازی در او کمتر می‌شود. همیشه برای کارهای روزانه برنامه‌ای مشخص داشته باشید؛ مثل زمان خواب، غذا خوردن، بازی و انجام تکالیف کودک را دقیق مشخص کنید و این قوانین را به فرزندتان بگویید.

مثلا: «بعد از شام، باید اسباب‌بازی‌هات را جمع کنی.» البته همیشه این قوانین را از قبل به کودک بگویید، نه وقتی که فرزندتان شروع به لجبازی کرد. وقتی کودک از برنامه‌های خانه مطلع باشد، احساس آرامش می‌کند و احتمالا با شما لجبازی نکند.

روش CPS: وقتی کودک لجبازی می‌کند، پشت آن مشکلی پنهان است

روش CPS توسط دکتر راس گرین (Ross Greene) روانشناس و نویسنده کتاب The Explosive Child، طراحی شده است. براساس این روش، خیلی از بچه‌ها به این دلیل لجبازی می‌کنند که هنوز بعضی مهارت‌ها را بلد نیستند؛ مثلاً نمی‌دانند چطور احساسات‌شان را کنترل کنند یا مشکل‌شان را حل کنند.

دکتر گرین می‌گوید:

«بچه‌ها وقتی بتوانند، خوب رفتار می‌کنند. اگر رفتار بدی دارند، یعنی هنوز یاد نگرفته‌اند چطور خوب رفتار کنند.»

:Dr Ross Greene

If a kid could do well, he would do well. If he’s not doing well, something must be getting in his way.

در واقع کودک برای اذیت کردن شما لج نمی‌کند؛ گاهی نمی‌تواند خواسته شما را انجام دهد، چون خسته یا نگران است، یا نمی‌داند چطور واکنش نشان دهد. در روش CPS، شما والدین یاد می‌گیرید که به‌جای دعوا، با فرزند خود گفت‌وگو و به‌جای دستور، مسئله را با کودکتان حل کنید. در ادامه اصول اجرای روش CPS را به شما می‌گوییم.

با کودک لجباز، همدلی کنید.

به‌جای بحث یا دستور، وقتی کودک آرام است، با او همدلی و گفت‌وگو کنید و به او نشان دهید که احساسش را درک می‌کنید. مثلاً بگویید: «می‌دونم وقتی از پارک برمی‌گردی خیلی خسته‌ای و دوست نداری اسباب‌بازی‌هاتو جمع کنی.» با این جمله، کودک متوجه می‌شود که نمی‌خواهید او را مجبور کنید و دستور بدهید، بلکه احساساتش را می‌فهمید.

نگرانی خودتان را با کودک‌تان مطرح کنید.

بعد از این‌که احساس کودک را درک کردید، قدم بعدی این است که به‌آرامی و بدون دعوا، نگرانی خودتان را هم بگویید. مثلاً اگر فرزندتان حاضر نیست لباسش را برای بیرون رفتن بپوشد، بعد از همدلی بگویید: «می‌دونم که دوست نداری وسط کارتون موردعلاقت بلند شی و لباسات رو بپوشی؛ منم نگرانم اگه دیر راه بیفتیم، دیر به خونه مامان‌بزرگ می‌رسیم و اون ناراحت میشه.» با این جمله، کودک متوجه می‌شود که شما شرایط او را درک می‌‌کنید و به‌دنبال راه‌حل هستید.

با کودک خود، راه‌حل پیدا کنید.

حالا باید با کمک خود کودک، راه‌حلی برای مشکل پیدا کنید؛ با این کار فرزند شما حس می‌کند که نظرش مهم است و با شما لجبازی نمی‌کند. در این شرایط از کودک بخواهید خودش پیشنهاد بدهد؛ در واقع باید به کودک خود حق انتخاب بدهید.

مثلا بگویید: «می‌دونم که دلت نمی‌خواد الان از جلوی تلویزیون بلند شی، چون کارتونیه که دوست داری. منم نگرانم اگه دیر راه بیفتیم، مامان‌بزرگ منتظر می‌مونه و ناراحت می‌شه. به نظرت چیکار کنیم؟ میخوای فردا تکرارش رو ببینی و الان بریم آماده بشیم؟» اینجا کودک احساس می‌کند نظرش مهم است و قرار نیست با زور او را بلند کنید؛ بنابراین احتمالا کمتر با شما لجبازی می‌کند.

روش CBT؛ کمک به کودک لجباز برای شناخت احساساتش

روش CBT یا رفتاردرمانی شناختی یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی برای کودکان مبتلا به اختلال لجبازی (ODD) است. این روش بر این اصل استوار است: «افکار و احساسات ما، روی رفتارمان تأثیر می‌گذارند. اگر یاد بگیریم چطور فکر و احساسمان را مدیریت کنیم، رفتارمان هم بهتر می‌شود.» یعنی در واقع اگر کودک احساسش را بشناسد، بهتر رفتار می‌کند.

معمولا کودکان لجباز بلد نیستند احساس‌شان را درست تشخیص دهند و کنترل کنند. مثلاً وقتی عصبانی‌ هستند، فقط جیغ می‌کشند. با کمک روش CBT، کودک یاد می‌گیرد احساس خودش را بشناسد، دلیل عصبانیت یا ناراحتی‌اش را بفهمد و واکنش بهتری نشان دهد. در ادامه نحوه اجرای این روش را به شما می‌گوییم.

به کودک لجباز کمک کنید احساسش را نام ببرد

وقتی کودک ناراحت، عصبانی یا کلافه است و با شما لجبازی می‌کند؛ معمولاً نمی‌تواند خودش بگوید چه احساسی دارد. کودک شما در این شرایط فقط رفتاری اشتباه نشان می‌دهد؛ مثلاً جیغ می‌کشد یا لجبازی می‌کند. در این موقعیت، به‌جای تذکر یا دعوا، سعی کنید احساس کودک را برایش نام ببرید. مثلاً بگویید: «فکر می‌کنم الان ناراحتی، چون داداشت اسباب‌بازی‌تو برداشته، درسته؟»

وقتی کودک اسم احساس خودش را بداند و آن را ابراز کند، دیگر لازم نیست با لجبازی، جلب‌توجه کند. شناخت احساسات، اولین و مهم‌ترین قدم برای کنترل رفتار است، چون کودکی که احساسات خودش را نمی‌شناسد؛ رفتار درستی هم نشان نمی‌دهد.

موقعیت را با کودک خود مرور کنید

بعد از این‌که کودک آرام شد، باید درباره اتفاقی که افتاده با او صحبت کنید؛ با این کار کودک به‌مرور یاد می‌گیرد چه چیزی باعث ناراحتی‌اش شده است. برای این کار با لحنی آرام بپرسید: «وقتی گفتیم باید از پارک بریم خونه و وقت بازی کردن تموم شده، خیلی عصبانی شدی و جیغ زدی. چرا اینقدر ناراحت شدی؟» گاهی کودک جوابی ساده می‌دهد: «چون هنوز دلم می‌خواست بازی کنم.»

گاهی هم فرزند شما هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد. در این شرایط خودتان دوباره بگویید: «شاید دلت می‌خواست یک بار دیگه هم سرسره بری، درسته؟» مرور اتفاقی که افتاده باعث می‌شود کودک دلیل احساساتش را درک کند.

به کودک خود در پیدا کردن واکنش بهتر کمک کنید

وقتی کودک متوجه احساس خودش شد، حالا باید واکنشی بهتر به او یاد بدهید. مثلاً بپرسید: «فکر می‌کنی دفعه بعد که ناراحت شدی، به جای جیغ زدن، چه کاری می‌تونی بکنی؟» اگر خود کودک هیچ جوابی به شما نداد، خودتان چند پیشنهاد ساده به او بدهید: «می‌تونی بیای و بگی من ناراحتم.» حتماً این کارها را زمانی‌که کودک شما آرام است انجام دهید، نه وقتی‌که دعوا شده است.

روش DBT برای مقابله با لجبازی کودک؛ آموزش مهارت‌های کنترل هیجان و خشم

روش رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) ابتدا برای بزرگسالان با مشکلات شدید رفتاری طراحی شد؛ اما امروزه نسخه‌ مخصوص کودکان این روش هم وجود دارد (DBT-C) که برای کودکانی با اختلال لجبازی (ODD) مورداستفاده قرار می‌گیرد. هسته اصلی روش DBT آموزش ۴ مهارت کلیدی است که به کودک شما کمک می‌کند:

• احساساتش را بشناسد
• آن‌ها را کنترل کند
• رفتار مناسب نشان دهد
• در لحظه تصمیم بهتری بگیرد

این روش بر پایه‌ پذیرش و تغییر است؛ یعنی هم‌زمان کودک یاد می‌گیرد که احساسش را بپذیرد و راه‌های بهتری برای واکنش نشان دادن پیدا کند. در واقع گاهی کودک حق دارد ناراحت یا عصبانی باشد؛ ولی اگر بلد نباشد با آن احساس چه‌کار کند، فریاد می‌زند و لجبازی می‌کند. در ادامه سه مرحله اصلی روش DBT را به شما می‌گوییم.

 کمک کنید کودک احساسش را بپذیرد و سرکوب نکند

خیلی وقت‌ها والدین به‌طور ناخودآگاه تلاش می‌کنند احساسات منفی کودک را متوقف کنند. مثلاً می‌گویند: «گریه نکن.» یا «حالا که چیز مهمی نشده!» یا «چرا این‌قدر زود عصبانی می‌شی؟» این جملات باعث می‌شود کودک فکر کند احساس ناراحتی، ترس یا عصبانیت، اشتباه یا غیرقابل‌قبول است. در‌حالی‌که همه انسان‌ها (از جمله کودکان) گاهی این احساسات را تجربه می‌کنند.
وقتی کودک ناراحت، خشمگین یا غمگین است، به‌جای اصلاح یا سرزنش احساسش، آن را تأیید کنید و بپذیرید. مثلاً: «می‌فهمم الان ناراحتی چون نذاشتم بیشتر بازی کنی. اشکالی نداره که ناراحت باشی.» یا «می‌دونم از اینکه اون اسباب‌بازی رو ندادن بهت، عصبانی شدی.» وقتی شما به کودک یاد می‌دهید که احساسش را بپذیرد، آرام‌تر می‌شود و احتمالا کمتر لجبازی کند.

تکنیک‌های ساده برای آرام شدن به کودک خود یاد بدهید

کودکان نمی‌دانند چطور احساسات شدید خود را کنترل کنند. وقتی ناراحت و خشمگین می‌شوند؛ مغزشان به‌جای فکر کردن، وارد حالت واکنش می‌شود، یعنی جیغ می‌کشند و لجبازی می‌کنند. در این شرایط، وقتی فرزندتان آرام است، چند روش ساده برای آرام شدن به او یاد بدهید.

مثلاً باید بگویید: «وقتی خیلی ناراحتی، می‌تونی آروم تا ۱۰ بشماری. با هم تمرین کنیم؟» یا «وقتی حس کردی خیلی عصبانی شدی، بیا این بالش رو بغل کن، نفس بکش، بعد بهم بگو چی ناراحتت کرده.»  با این کار کودک یاد می‌گیرد که برای کنترل هر احساس، راهی ساده وجود دارد.

 احساسات مختلف را با کودک خود تمرین کنید

یادگیری اسم احساسات و روش واکنش به آن‌ها، مثل یاد گرفتن زبانی جدید است و به تمرین روزانه نیاز دارد. بهترین وقت برای این کار، زمان آرامش کودک شماست. باید در بازی‌ها و موقعیت‌های عادی، آموزش را شروع کنید. مثلا چندین کارت با عکس صورت‌هایی ناراحت، خوشحال، عصبانی و سایر احساسات آماده کنید، آن‌ها را به کودک خود نشان دهید و بپرسد. «به نظرت این بچه خوشحاله یا ناراحته؟ چرا؟»

همچنین می‌توانید با هم داستانی بسازید که شخصیت‌هایش احساسات مختلفی دارند. مثلاً: «خرس کوچولو توپش گم شده. فکر می‌کنی الان چه احساسی داره؟» علاوه‌بر این، حتما واکنش صحیح زمان ناراحتی (یا هر احساس دیگری) را به کودک آموزش دهید. مثلا به او بگویید: «وقتی ناراحتی، می‌تونی بیای بغلم» یا  «وقتی از چیزی عصبانی شدی، می‌تونی با مداد رنگی نقاشی بکشی تا آروم بشی.» این تمرین‌ها مثل واکسن‌ هستند؛ یعنی باید آن‌ها را قبل از موقعیت‌های بحرانی انجام دهید، نه زمان لجبازی کودک‌تان.

سخن نهایی؛ مهم‌ترین قدم برای کنترل لجبازی کودکان، رفتار والدین است.

لجبازی کودک همیشه به این معنا نیست که او قصد آزار شما را دارد؛ خیلی وقت‌ها کودک نمی‌داند چطور احساساتش را بیان کند و با شرایط کنار بیاید. دعوا، تهدید یا تنبیه فقط اوضاع را بدتر می‌کنند و باعث لجبازی بیشتر کودک می‌شوند. برای این‌که بتوانید با لجبازی کودک خود مقابله کنید، باید روش‌هایی علمی بیاموزید.

روش‌هایی مثل آموزش والدین (PMT)، بهبود رابطه والدکودک (PCIT)، رفتاردرمانی شناختی (CBT)، حل مسئله مشارکتی (CPS) که در این مقاله معرفی کردیم، به شما در مقابله با لجبازی کودکان کمک می‌کنند. کودک شما نیاز دارد که درک شود و راه درست را یاد بگیرد. اگر با آرامش و صبر، این روش‌های درست را پیش بگیرید، کم‌کم می‌بینید که لجبازی‌ کودک‌تان کمتر می‌شود.

aghoosh

تیم روانشناس کودک و نوجوان و طراح و محتوا نویس آغوش.