اگر هربار که میخواهید از کودک خود جدا شوید گریه و بیتابی میکند باید موضوع را جدی بگیرید زیرا ممکن است که دلیل آن اضطراب جدایی در کودکان باشد!
اما برای شناخت اینکه آیا کودک شما به این اضطراب مبتلا است یا نه باید علامتهای آن را بشناسید. به همین دلیل در ادامه آنها را به همراه علتهای بیان کردیم و در انتها نیز به 11 راهکار مناسب برای درمان اضطراب جدایی در کودکان پرداختیم.
اضطراب جدایی در کودکان چیست؟
اختلال اضطراب جدایی (SAD) نوعی مشکل سلامت روان است. کودکی که مبتلا به SAD است، نگرانی زیادی در مورد جدایی از اعضای خانواده یا سایر افراد نزدیک خود دارد. کودک از گم شدن خانواده یا بروز اتفاق بدی برای یکی از اعضای خانواده در صورت عدم حضور در کنار فرد، میترسد.
همه کودکان و نوجوانان مقداری اضطراب را تجربه میکنند. این بخشی طبیعی از رشد است. اضطراب جدایی در کودکان بسیار خردسال طبیعی است. تقریباً همه موارد بین ۱۸ ماه تا سه سال اضطراب جدایی کودک از مادر یا پدر یا دیگر اعضای خانواده دارند.. کودک باید حداقل ۴ هفته علائم SAD را داشته باشد تا SAD تشخیص داده شود. کودک مبتلا به SAD نگرانیها و ترسهایی در مورد جدایی از خانه یا خانواده دارد که برای سن او مناسب نیست.
علائم اضطراب جدایی در کودکان
علائم اختلال اضطراب جدایی (SAD) زمانی تشخیص داده میشود که بسیار بیشتر از حد انتظار برای سن رشدی فرد باشد و باعث پریشانی یا مشکلات عمده در انجام فعالیتهای روزانه شود. علائم اضطراب جدایی شامل موارد زیر است:
- ناراحتی مکرر و شدید هنگام فکر کردن به جدایی یا هنگام دوری از خانه یا عزیزان. این ممکن است شامل چسبیدن یا داشتن کجخلقی در مورد جدایی باشد که طولانیتر یا شدیدتر از سایر کودکان همسن باشد؛
- نگرانی مداوم و شدید در مورد از دست دادن والدین یا یکی از عزیزان به دلیل بیماری، مرگ یا فاجعه یا آسیبی که به آنها وارد میشود؛
- نگرانی مداوم در مورد اتفاق افتادن اتفاق بدی، مانند گم شدن یا آدمربایی که باعث جدایی از والدین یا سایر عزیزان میشود؛
- عدم تمایل یا امتناع از دور بودن از خانه به دلیل ترس از جدایی؛
- عدم تمایل به تنها بودن در خانه یا جایی بدون والدین یا یکی از عزیزان نزدیک، اگر کودک به سنی رسیده باشد که تنها بودن در آن انتظار میرود؛
- عدم تمایل یا امتناع از خوابیدن دور از خانه یا خوابیدن بدون والدین یا یکی از عزیزان نزدیک، اگر کودک به سنی رسیده باشد که انتظار این فعالیتها را داشته باشد. کابوسهای مکرر در مورد جدایی؛
- شکایتهای مکرر از سردرد، دلدرد یا سایر علائم در طول یا قبل از جدایی از والدین یا یکی از عزیزان؛
اختلال اضطراب جدایی ممکن است همراه با حملات پنیک روانی رخ دهد. حملات پنیک روانی، دورههای مکرر احساس ناگهانی اضطراب شدید و ترس یا وحشت هستند که در عرض چند دقیقه به اوج خود میرسند.
علتهای اضطراب جدایی در کودکان
محققان دقیقاً نمیدانند چه چیزی باعث اختلال اضطراب جدایی میشود، اما معتقد هستند که احتمالاً ترکیبی از ژنتیک و محیط است. به عنوان مثال، ممکن است فردی با یک تغییر ژنتیکی (جهش) متولد شود که بر عملکرد برخی مواد شیمیایی در مغز او تأثیر میگذارد. اما ژنتیک به تنهایی برای ایجاد یک اختلال کافی نیست. احتمالاً یک عامل محیطی مانند یک تغییر بزرگ در زندگی یا یک تجربه نامطلوب در دوران کودکی نیز نقش دارد. چنین عواملی ممکن است باعث تغییرات اپیژنتیکی یا تغییراتی در مواد شیمیایی متصل به ژنهای شما شوند.
این موضوع بر عملکرد آن ژنها تأثیر میگذارند. به عنوان مثال، برخی تغییرات اپیژنتیکی ممکن است بر نحوه خواندن ژنها توسط سلولهای بدن شما که پاسخ به استرس را کنترل میکنند، تأثیر بگذارند.
عوامل ریسکی که زنگ خطر برای اضطراب جدایی در کودکان را به صدا در میآورد!
کودکی که در معرض موارد زیر به احتمال بالاتری خطر ابتلا به اختلال اضطراب جدایی دارد:
- تجربه از دست دادن یکی از نزدیکان؛
- تجربه یک موقعیت استرسزا مانند طلاق والدین؛
- تغییر مدرسه یا نقل مکان به مکان جدید؛
- سابقه اختلالات اضطرابی در خانواده کودک؛
11 راهکار درمانی موثر اضطراب جدایی در کودکان
هنگام بررسی درمان اضطراب جدایی، تحقیقات چندین رویکرد مبتنی بر شواهد را برجسته میکند که اثربخشی آنها ثابت شده است:
1. یک روند ثابت برای کودک ایجاد کنید!
با ایجاد یک روند ثابت برای کودک مبتلا به این اضطراب به او کمک میکنید تا حس پیشبینیپذیری و امنیت بالاتری داشته باشد.
- سعی کنید در زمانهای مشخص از کودک جدا شوید و در زمان معین و دقیق دیگری پیش او برگردید؛ به این صورت او میتواند متوجه زمان جدایی و حضور شما گردد؛
- قبل از جدایی با کودک صحبت کنید و روند را برای او توضیح دهید تا احساس امنیت بالاتری داشته باشد؛
- برای انجام فعالیآتهای روزانه مانند غذاخوردن ساعت مشخص داشته باشید تا کودک به صورت ملموس با روند آشنا شود.
- میزان زمان جدایی را در ابتدا کم انتخاب کنید و مقدار آن را به تدریج افزایش دهید؛
2. درمان تعامل والد-کودک یا PCIT را به کار بگیرید!
این رویکرد ساختاریافته شامل همکاری مستقیم والدین با یک روانشناس برای تقویت ارتباط مثبت و مدیریت رفتارهای مرتبط با اضطراب است. این روش به ویژه برای کودکان خردسال مؤثر است، زیرا به والدین کمک میکند تا بتوانند به صورت مداوم استراتژی درمانی را در خانه نیز ادامه دهند.
3. کودک را به تدریج از خودتان جدا کنید!
تدرجی جداکردن کودک از مادر یا پدر یکی از بهترین درمانهای برای اضطراب جدایی (SAD) است. در این روش شما باید کودک را در موقعیتهایی قرار دهید که به تدریج از پدر یا مادر خود جدا شود. در این روش به نکات زیر دقت کنید:
- جدایی را در مکانهای آشنا و به مدت کم انجام دهید؛
- داشتن اشیای موردعلاقه مانند پتو یا عروسک میتواند به کودک کمک کند تا حس راحتتر در هنگام جدایی داشته باشد؛
- بعد از هر موفقیت کوچک کسبشده توسط کودک او را تشویق کنید تا به تدریج اعتماد به نفس او افزایش یابد و بتواند این موقعیتها را بهتر مدیریت کند؛
4. با کودک در مورد احساسات صحبت کنید!
اگر کودک شما بتواند احساسات خودش را شناسایی کند، بهتر میتواند اضطراب جدایی خودش را مدیریت کند و به تدریج این موضوع را برطرف سازد؛ بنابراین بهتر است که با کودک خود در مورد احساسات مختلف او صحبت کنید. برای انجام این کار نکات زیر را در نظر بگیرد:
- گفتگو را در مکانی آرام و امن انجام دهید تا کودک احساس راحتی در هنگام صحبت داشته باشد؛
- برای بیان احساسات مختلف کودک را تشویق کنید، حتی اگر او احساس ترس یا ناراحتی دارد؛
- با استفاده از روشهایی مانند نقاشی یا نوشتن به کودک کمک کنید تا بتوانید بیان احساسات را راحتتر انجام دهد؛
- خود شما به عنوان پدر یا مادر نیز احساسات خودتان را بیان کنید تا طبیعیبودن این موضوع را کودک به صورت کامل لمس کند؛
5. کودک را در مورد مستقلشدن تشویق کنید!
مستقل بودن و داشتن استقلال به مدیریت و درمان اضطراب جدایی در کودکان کمک شایای میکند؛ زیرا باعث میشود تا آنها حس اعتماد به نفس و خودکفایی بالاتری به دست بیاورند و جداشدن از پدر و مادر آنها را نمیترساند. نکات زیر را هنگام انجام این روش به یاد داشته باشید:
- انجام وظایف ساده مانند مرتبکردن اسباببازیها یا کمک در تهیه وعده غذایی میتواند یکی از روشهای تشویق به استقلال باشد؛
- انجام برخی انتخابها مانند انتخاب لباس یا بازی دیگر روش مناسب برای تشویق کودک به مستقلشدن است؛
- به کودک اجازه دهید تا مدتی را به تنهایی بازی کند؛ زیرا به این صورت یاد میگیرد که بدون شما نیز میتواند به صورت مستقل بازی کند؛
- علاوه بر تشویق کودک به مستقلشدن، با کلام خود تاکید کنید که در کنار او هستید و او میتواند روی حمایت شما حساب باز کند؛
6. از تکنیکهای آرامش و ذهن آگاهی استفاده کنید!
تمرینهای آرامشبخش مانند تنفس عمیق، ذهن آگاهی یا آرامش پیشرونده عضلات میتواند علائم جسمی اضطراب را کاهش دهد. این تکنیکها اغلب به عنوان بخشی از یک درمان جامع برای اضطراب جدایی در نظر گرفته میشوند.
7. محیطی آرام برای کودک ایجاد کنید!
یکی محیط آرام میتواند باعث ایجاد حس امنیت در کودکان شود که در مدیریت و درمان اضطراب جدایی در کودکان اهمیت زیادی دارد. نکات زیر را نیز حتما در خاطر داشته باشید:
- اتاق کودک شما باید به گونهای طراحی شده باشد که دارای نور مناسب، رنگهای ملایم و وسایل راحت باشد تا کودک حس خوبی در آن پیدا کند؛
- سعی کنید در اتاق کودک صدای اضافی وجود نداشته باشد و تا جای ممکن ساکت بماند، چون باعث افزایش آرامش او میگردد. البته موزیک ملایم آرامشبخش با صدای کم مشکلی ندارد؛
- مکانهایی را برای انجام فعالیتهای آرام کودک در اتاق در نظر بگیرد تا او بتواند در آنجا به استراحت یا بازیهای مورد علاقه خودش بپردازد؛
8. تجربههای مثبت برای کودک به وجود آورید!
به وجود آوردن تجربههای مثبت یکی از راههای مهم برای ایجاد ارتباط بین کودک و مکانهایی است که با آنها آشنایی ندارد.
- با انجام بازیهای سرگرمکننده در پارک یا مهد کودک میتوانید این حس خوب در کودکان را به وجود بیاورید؛
- برای افزایش اعتماد به نفس کودکان و تشویق آنها به انجام کارهای مستقل، به آنها اجازه دهید تا به تنهایی با دیگر کودکان بازی کنند؛
- شما باید در هر بار جدایی موفق کودک از شما او را تشویق کنید، زیرا باعث افزایش حس مثبت در او و درمان اضطراب جدایی در کودکان میگردد؛
9. از درمان شناختی-رفتاری (CBT) استفاده کنید!
CBT یکی از درمانهای بسیار توصیهشده و مؤثر برای اضطراب جدایی در کودکان است. این روش به کودکان کمک میکند تا افکار بیفایده (اگر به مدرسه بروم اتفاق بدی خواهد افتاد) را شناسایی کرده و آنها را با تفکر متعادلتر جایگزین کنند. با گذشت زمان، آنها استراتژیهایی را برای مواجهه با جدایی با آرامش و اطمینان یاد میگیرند
10. برای تقویت ارتباط کودک با دیگران تلاش کنید!
ایجاد ارتباط قوی توسط کودک با دیگران باعث افزایش حس حمایت اجتماعی در کودک و مدیریت بهتری اصطراب جدایی کودک از مادر یا پدر میگردد.
- کودک را به بازی با همسن و سالان خودش تشویق کنید تا بتواند دوستهای جدید پیدا کند؛
- اگر کودک با معلمان یا دیگر بزرگترهای امن نزدیک خودش ارتباط قویتری داشته باشد احساس امنیت بیشتری خواهد کرد؛
- کودک را برای شرکت در فعالیتها و کلاسهای گروهی تشویق کنید تا بتواند با دیگر افراد راحتتر و بهتر ارتباط بگیرد؛
- به عنوان الگو کودک سعی کنید تا نحوه برقرار یک ارتباط اجتماعی سالم را به کودک آموزش دهید تا بتواند آسانتر این کار را انجام دهد؛
11. دارو تهیه کنید!
در موارد شدیدتر که درمان به تنهایی کافی نیست، پزشکان عمومی یا متخصصان اطفال ممکن است داروهایی مانند مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) تجویز کنند. این گزینه معمولاً در کنار درمان، به ویژه برای کودکان بزرگتر یا نوجوانان، استفاده میشود.
از آنجا که هر کودک منحصر به فرد است، بهترین درمان برای اضطراب جدایی به شرایط فردی او بستگی دارد. یک روانشناس بالینی میتواند به ارزیابی نیازهای فرزند شما کمک کند و مناسبترین رویکرد را توصیه کند. برای مراجعه به روانشناس مجرب کودک میتوانید نرمافزار آغوش را نصب کنید و ثبت درخواست خود را انجام دهید.
شناخت و حمایت شما، کلید عبور و درمان اضطراب جدایی در کودکتان است!
برای اینکه بتوانید اضطراب جدایی کودک خود را بهتر و سریعتر درمان کنید نیاز به شناخت درست علامتها، علتها و درمانها دارید که در این مطلب آنها را برای شما بیان کردیم؛ اما این موارد به تنهایی کافی نیست و کودک برای مدیریت و درمان بهتر اضطراب جدایی (SAD) نیاز به حمایت و کمک شما به عنوان پدر و مادر بسیار نیاز دارد.
سوالات متداول
بهترین راههای مقابله با اضطراب جدایی در کودکان چیست؟
درمان شناختی رفتاری (CBT) نوعی درمان مؤثر برای اختلال اضطراب جدایی است. درمان مواجهه، که بخشی از CBT است، برای اضطراب جدایی مفید شناخته شده است. در طول این نوع درمان، فرزند شما میتواند یاد بگیرد که چگونه با ترسهای مربوط به جدایی و عدم اطمینان روبرو شود و آنها را مدیریت کند.
قانون ۳ ۳ ۳ اضطراب جدایی در کودکان چیست؟
از فرزندتان بخواهید سه چیزی را که میتواند ببیند نام ببرد، سه صدایی را که میتواند بشنود شناسایی کند و سه قسمت مختلف بدنش را حرکت دهد. این استراتژی ذهن آگاهی به کودکان کمک میکند تا حواس خود را درگیر کنند و به جای نگرانی در مورد آنچه ممکن است در آینده اتفاق بیفتد، روی واقعیت تمرکز کنند.
اضطراب جدایی در چه سنی طبیعی است؟
کودکان بین ۸ ماه تا ۱ سال در حال تبدیل شدن به کودکان نوپای مستقلتری هستند، اما در مورد جدایی از والدین خود ترس بیشتری دارند. این زمانی است که اضطراب جدایی ایجاد میشود و کودکان ممکن است وقتی والدین سعی در ترک آنها دارند، آشفته و ناراحت شوند.
